رله دیستانس یك رله حفاظتی است كه زمان قطع آن تابع مقاومت طول سیم می‌باشد. در اغلب اوقات باید زمان قطع رله تابع محل اتصال كوتاه نسبت به رله باشد و از این جهت باید زمان قطع رله، تابع جهت یعنی از انرژی اتصال كوتاه نیز گردد. لذا هر چه محل اتصالی از رله دورتر باشد، مقاومت ظاهری قطعه سیم بین محل اتصال تا رله بزرگتر شده و در نتیجه مقاومت اهمی و غیر اهمی آن نیز بزرگتر می‌گردد.
رله دیستانس یك رله حفاظتی است كه زمان قطع آن تابع مقاومت طول سیم می‌باشد. در اغلب اوقات باید زمان قطع رله تابع محل اتصال كوتاه نسبت به رله باشد و از این جهت باید زمان قطع رله، تابع جهت یعنی از انرژی اتصال كوتاه نیز گردد. لذا هر چه محل اتصالی از رله دورتر باشد، مقاومت ظاهری قطعه سیم بین محل اتصال تا رله بزرگتر شده و در نتیجه مقاومت اهمی و غیر اهمی آن نیز بزرگتر می‌گردد.
عامل مؤثر در رله دیستانس می‌تواند یكی از عوامل :
- مقاومت ظاهری ( امپرانس)
- هدایت ظاهری ( ادمیتانس)
- مقاومت اهمی ( دزیستانس)
- هدایت اهمی ( كندوكتانس)
- مقاومت غیراهمی ( راكتانس)
- امپدانس اختلاط
- هدایت غیراهمی ( سوسپتانس ) باشد.
حال :
رله ای كه كمیت Z را می‌سنجد رله امپدانس است و رله‌ای كه كمیت X را می‌سنجد رله راكتانس می‌نامند.
رله دیستانس را می‌توان جهت حفاظت هر نوع شبكه‌ای با هر فشار الكتریكی بكار برد. برای حفاظت شبكه‌های با ولتاژ بالاتر از kg60 امروز فقط از رله دیستانس استفاده می‌شود در ضمن می‌توان به كمك رله دیستانس ترانسفورماتورها و ژنراتورها را نیز حفاظت نمود.
در شبكه‌های بزرگ اگر برای حفاظت در مقابل جریان‌های زیاد خارجی از رله جریان زیاد زمانی استفاده شود، زمان قطع رله در صورتیكه یك اتصالی حتی اورشین ، بلافاصله بعد از ژانراتور نیز اتفاق افتد، در حدود 8-7 ثانیه طول خواهد كشید و چنانچه دیده می‌شود، زمان عبور جریان اتصال كوتاه از ژنراتور بقدری طولانی می‌شود كه ممكن است سبب خراب شدن ایزولاسیون سیم‌پیچی ژنراتور و ایجاد اتصال داخلی شود، لذا از اینجهت است كه در شبكه‌های بزرگ برای كوتاه كردن این زمان از رله دیستانس ، امپدانس استفاده می‌شود.
زمان قطع رله دیستانس معمولاً در حدود 0.1 ثانیه است، استفاده از رله امپدانس نیز این برتری را دارد كه در موقع اتصالی‌اش ، رله امپدانس بطور سریع در زمان خیلی كوتاه (0.1 ثانیه) ژنراتور را قطع می‌كند.
رله دیستانس برای حفاظت ترانسفورماتور در موقع اتصال خارجی، بخصوص در موقع اتصال یش ، بكار برده شده و در طرفی از ترانسفورماتور كه به لیش وصل است نصب می‌شود.
در صورتیكه ترانسفورماتور بین دو شبكة فرعی نصب شده باشد، (ترانسفورماتور كوپلاژ) چون اتصالی در هر یك از شبكه‌ها، سبب عبور انرژی اتصال كوتاه از ترانسفورماتور كوپلاژ می‌شود، باید در هر دو طرف ترانسفورماتور رله دیستانس نصب گردد. برای حفاظت ترانسفورماتور می‌توان از رله دیستانس جهت‌دار كه جهت آن بطرف یشن است و یا از رله دیستانس معمولی بدون عضو جهت‌یاب استفاده نمود.
برای حفاظت سلكیتو و تصحیح شبكه‌های خطی كه از دو طرف تغذیه می‌شود و یا شبكه حلقه‌ای كه از یك محل تغذیه می‌شود، علاوه بر شدت جریان و زمان از عامل دیگری مثل جهت جریان اتصال كوتاه نیز استفاده می‌شود، و حفاظت شبكه‌های تار عنكبوتی و شبكه‌هایی كه از چند نقطه تغذیه می‌شوند بوسیلة رله جریان زیاد كه دارای درجه‌بندی زمانی ثابت و معینی می‌باشد ممكن نیست، بلكه بایستی از رله‌ای كه زمان قطع آن متناسب با امپدانس یا فاصلة محل اتصالی از مولد باشد استفاده شود كه برای این منظور از رله دیستانس استفاده می‌شود. این رله اتصال كوتاه نزدیك به مولد را سریعتر و اتصال كوتاه در فاصلة دورتر را دیرتر قطع می‌كند ، عامل موثر مقاومت پس محل اتصالی و مولد می‌باشد.
زمان قطع در رله‌ها مدرن امروزی متناسب با فاصلة محل اتصالی از مولد، بطور یكنواخت زیاد نمی‌شود بلكه این تغییرات جهشی و پله‌ای شكل انجام می‌شود و فاصلة محل خطا توسط سنجش مقاومت سیم لین محل خطا و محل نصب رله معین می‌شود.
رله دیستانس دارای این مزیت است كه اولاً شبكه اتصال شده را در كوتاهترین مدت ممكنه بطور سلكیتو مشخص و از شبكه جدا می‌كند و ثانیاً اگر نزدیكترین را به محل اتصال عمل نكرد، رله بلافاصله بعد آن عمل می‌كند و بطور خودكار شبكه شامل یك یا چند رله رزرو نیز می‌شود بدون اینكه حقیقتاً رله رزروی در شبكه نصب شده باشد.
رله دیستانس بهترین رله برای حفاظت شبكه‌های انتقال انرژی می‌باشد. زیرا فقط بوسیله چنین دستگاهی هر نوع اتصال در هر كجای شبكه در كمترین مدت قطع می‌شود و بهمین جهت برای حفاظت شبكه‌های فشار قوی و فشار متوسط از رله دیستانس استفاده می‌شود.
برای حفاظت سیمهای كوتاه ، مثلاً در داخل نیروگاه و یا پست ترانسفورماتورها بعلت كوچك بودن امپدانس آن نمی‌توان از رله دیستانس استفاده كرد لذا در اینگونه مواقع بیشتر از رله دیفرانسیل استفاده می‌شود.
منبع : برق نیوز
